Zespół Szkół w Postoliskach

Postoliska

Pl. 3-go Maja 18, 05-240 Tłuszcz

tel. 29 757-30-25

  • Kalendarium

    Piątek, 2024-03-29

    Imieniny: Marka, Wiktoryny

  • Statystyki

    • Odwiedziny: 1414237
    • Do końca roku: 277 dni
    • Do wakacji: 84 dni

Kontakt z książką a potrzeby i kompetencje małych dzieci (0–3 lata)

 

          Całe wczesne dzieciństwo to czas wzajemnego poznawania się rodzica i dziecka, uczenia się rozpoznawania własnych potrzeb oraz form ich zaspokajania. Rodzice jako pierwsi przekazują dziecku wiedzę o innych ludziach i przedmiotach, uczą je stosunku do różnych zdarzeń
i codziennie stymulują jego rozwój. W pierwszym okresie życia dziecko najbardziej potrzebuje kontaktu emocjonalnego, bliskości
i zbudowania bezpiecznych więzi, a zaspokajanie potrzeb odbywa się przez pielęgnację, dotyk, mówienie czy umożliwianie śledzenia wzrokiem przedmiotów. Naturalną formą kontaktu, będącą odpowiedzią na większość tych pragnień, może stać się rytuał czytania książek

         Pierwsze miesiące życia to czas dynamicznego rozwoju mózgu. To proces naturalny, który intensyfikuje się pod wpływem dodatkowej stymulacji – aktywnego kontaktu dorosłego z dzieckiem. Od wyobraźni i intuicji rodzica zależy, w jaki sposób rozbudzi ciekawość świata
i wrażliwość swojego dziecka. Zdolności językowe kształtują się, zanim dziecko zacznie budować pierwsze zdania. Tuż po urodzeniu maluch nie rozumie słów, ale słyszy rytm i intonację głosu, słucha rodzica bardzo uważnie. Często powtarzane frazy (wyliczanki, rytmiczne wierszyki) zostawiają ślad w jego mózgu, co wpływa na późniejsze rozumienie mowy (buduje słownik bierny), a codzienne czytanie pomaga przyswajać intonację i melodię języka. Dziecko poznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze i brzmienie kolejnych słów, dzięki czemu jest mu łatwiej zacząć samodzielnie mówić, posługując się bogatszym zasobem słów (słownik czynny). Dzięki wczesnej umiejętności skupiania wzroku i wodzenia za przedmiotami małe dziecko może obserwować pokazywane mu w książce obrazy. Powiązanie dźwięku słów z obrazem wzmacnia zapamiętywanie nowych informacji o świecie, usprawnia jego koordynację wzrokowo-ruchową i stymuluje wzrok

         W drugim roku życia kontakt z książką prowokuje prośby o wyjaśnianie zjawisk w niej opisywanych (wskazywanie, pytanie „co to?”),
a zawarte w niej treści i obrazy porządkują i utrwalają wiadomości przekazywane przez rodziców przy innych okazjach. Dwu-, trzylatek, jako mały odkrywca, nigdy nie jest tylko biernym odbiorcą treści. Czytanie staje się dla niego skutecznym treningiem myślenia: uczy się kojarzyć fakty, wnioskować i zestawiać przyczynę ze skutkiem. Proste historyjki społeczne dają możliwość wspólnego rozwiązywania problemów czy planowania, są także dobrym warsztatem do rozwoju wyobraźni malucha.

           W drugim i trzecim roku życia gwałtowny rozwój poznawczy sprawia, że dziecko jest jeszcze bardziej głodne wiedzy i nowych doświadczeń. Stosunek małego dziecka do czytania, tak samo jak do wielu innych czynności, jest budowany przez odniesienia emocjonalne. Zadaniem dorosłego jest stworzyć od samego początku pozytywny kontekst dotyczący czytania. Kiedy czytamy, jesteśmy blisko z dzieckiem, naturalnie tworzy się atmosfera bezpieczeństwa i zaufania do otaczającego świata. Kilkuminutowe czytanie spokojnym głosem uspokaja dziecko i może zainicjować kolejny domowy rytuał – to pozwala budować poczucie przewidywalności i przynależności do wspólnoty rodzinnej. Maluch ma okazję zobaczyć i poczuć spokojny oddech, bicie serca, uśmiech, spokój i szczęście na twarzy rodzica, a wspólna lektura sprawia, że czuje się dla niego ważne. Rodzic i dziecko poznają nawzajem swoje reakcje i umacniają więzi; poznają się lepiej. Czytanie rozbudza emocjonalność małego czytelnika, co jest szczególnie ważne po ukończeniu 24 miesiąca życia, kiedy dziecko zaczyna doświadczać całej gamy nowych, złożonych emocji. Rola rodzica staje się wtedy bezcenna przy doświadczaniu, tłumaczeniu i identyfikowaniu sytuacji pełnych emocji, a bohaterowie książek są nieocenionym źródłem przeżyć.

         Dziecko od urodzenia potrzebuje objaśnienia otaczającego je świata. Dobra literatura dziecięca pokazuje rzeczywistość i przekazuje wzorce zachowania, prowokuje rozmowę i pomaga poznać zasady, jakie panują w najbliższym otoczeniu. Dzięki książkom dziecko porządkuje zaobserwowaną w domu wiedzę na temat akceptowanych społecznie form zachowania i współżycia z innymi. Rodzic, korzystając ze wsparcia bohaterów książek, może utrwalać wzorce tak, by dziecko zrozumiało, dlaczego postępujemy w określony sposób, i kontrolowało swoje zachowanie. Literatura pozwala na budowanie doświadczeń nie tylko na podstawie własnych przeżyć, ale daje też wzory osobowe, uczy, jak mówić o swoich potrzebach i oczekiwaniach wobec innych. W sytuacjach nowych – pójście do żłobka czy przedszkola, wizyta u lekarza, narodziny młodszego rodzeństwa – pomaga wypracować nowe reakcje, przynosi rozwiązania problemów za pomocą sposobów adekwatnych do wieku dziecka. Kiedy czytanie stanie się rytuałem, małe dziecko akceptuje je jako stały element codzienności. Maluch skupia uwagę, rozpoznaje i potrafi określić osoby i przedmioty z książki, a także nazwać czynności, zaczyna interesować się konkretnymi znakami (np. literami w swoim imieniu), rysuje znaki literopodobne, interesuje go rymowanie i tworzenie nowych słów. Rozbudzona ciekawość świata
i zainteresowanie kontaktem z książką staje się fundamentem do budowania późniejszych potrzeb czytelniczych.

 

 

 

Źródło:

Michalina Gajewska: Książką połączeni, czyli o roli czytania w życiu dziecka.

Instytut Książki 2020